Przygotowana przez Miejską Galerię Sztuki w ramach tegorocznej edycji Salonu Marcowego 2019 wystawa pn.”Pomiędzy inspiracją a improwizacją” prezentuje twórczość trzech wybitnych artystów: Józefa Gielniaka, Tadeusza Kulisiewicza, Władysława Skoczylasa, których sztuka graficzna odcisnęła wyjątkowe piętno na wizerunku i poziomie polskiej grafiki ostatniego wieku. Katalog prezentowanych grafik i rysunków pozwala widzowi na czytelną identyfikację wspólnych źródeł inspiracji tych artystów i różnorodną formę ekspresji.
„Ojciec polskiego drzeworytu”
Władysław Skoczylas.
Jego technika drzeworytnicza wywiedziona z najlepszych warsztatowych tradycji europejskiego drzeworytu wzdłużnego i sztorcowego ujawnia inspirację i wrażliwość pobudzaną naturą i pejzażem. Szczególnie pejzaż górski i człowiek widziany w kontekście kulturowym uzyskuje formę budowaną na klasycznej zasadzie równowagi światła i cienia, mistrzowskiego szafunku i stylistyki o czytelnych znamionach secesji, art deco i żywych na zakopiańskim gruncie postulatów formizmu.
Wieloletni pobyt na Podhalu i praca w Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem, gdzie istniała niezwykle żywotna tradycja ludowego drzeworytu wzdłużnego, klocków do druku tkanin i tłoczenia skór, oraz wklęsło żłobionych form do masła i sera stworzyły mu niemal naturalne warunki do rytowania w bukszpanowym i gruszowym podłożu.
Sztuka Tadeusza Kulisiewicza, którego edukacja i wrażliwość kształtowały się pod artystyczną pieką Skoczylasa, bardzo szybko zyskuje swoje autonomiczne i oryginalne oblicze. Jego drzeworyty i rysunki (szczególnie Teka Szlembarska) zyskują na ekspresji, deformacji i coraz większej ascezie środków formalnych. I chociaż źródła inspiracji są tutaj niezwykle czytelne: człowiek, portret, górski pejzaż, to jednak forma inspirowana wrażliwą obserwacją natury, zyskuje ekwiwalent abstraktu a linia o wrażliwym i mistrzowskim dukcie zachwyca swoją improwizacją.
Chronologicznie trzeci z tej „triady twórców” to Józef Gielniak, który przybył do Polski z nabytym w dzieciństwie kanonem artystycznym sztuki francuskiej, którego dojrzała sztuka i biografia splotły się w jedną dramatyczną całość. Jego inspiracja naturą, górskim pejzażem Bukowca, który stał się aż do śmierci Jego „Czarodziejską Górą”, oraz specyfiką fizyczną i psychiczną odosobnienia, znalazła szczególny wyraz w tworzonych z benedyktyńską cierpliwością linorytach. Wybrał jak Jego poprzednicy wypukłodruk. W Jego dłoniach stał się świetlistą improwizacją, w której egzystencjalna treść przyobleczona w organiczną tkankę zachwyca wirtuozerią, odsłania światy i przestrzenie, których istnienie zaledwie przeczuwaliśmy.
Lidia Rosińska – Podleśny
Józef Gielniak (ur. 1932 w Denain – Francja, zm. 1972 w Kowarach) – grafik. Prawie całe swoje twórcze życie Gielniak spędził w sanatorium przeciwgruźliczym Bukowiec koło Kowar, gdzie podjął też pracę jako archiwista. Od 1956 roku studiował w trybie indywidualnym u znanego grafika, profesora Stanisława Dawskiego z PWSSP we Wrocławiu. Tworzył niemal wyłącznie linoryty, czasami, gdy pozwalało mu na to zdrowie, wykonywał także mezzotinty. Zostawił po sobie zaledwie 68 prac, łącznie z 15 ekslibrisami. Mimo tak znikomej objętościowo twórczości uważany jest za jednego z najwybitniejszych współczesnych polskich grafików.
Tadeusz Kulisiewicz (ur. 1899 w Kaliszu, zm. 1988 w Warszawie) – rysownik, grafik. W 1926 Kulisiewicz odwiedził Szlembark, wieś w Gorcach. Od tego czasu powracał tam często przez całe życie. W latach 1928 – 1930 stworzył cykl drzeworytów poświęcony Szlembarkowi. W przeciwieństwie do modnej w latach 20. radosnej stylizacji góralszczyzny, ukazał świat Szlembarku w nastroju powagi i surowości. Drzeworyty Kulisiewicza wyróżniały się siłą ekspresji, monumentalizacją tematu. W okresie przedwojennym Kulisiewicz tworzył przeważnie drzeworyty. Prace swoje zestawiał w cykle monotematyczne. W ten sposób powstał zbiór szlembarski, złożony z czterech tek: „Szlembark” (1932), „Bacówka” (1932–1933), „Metody” (1934), „Wieś w Gorcach” (1935–1936), uzupełniony potem o zbiór rysunków „Szlembarskie rysunki” (1939).
Władysław Skoczylas (ur. 1883 w Wieliczce, zm. 1934 w Warszawie) – grafik, malarz, pedagog. Czołowy reprezentant drzeworytnictwa warsztatowego w latach 1920. Uważany za twórcę polskiej szkoły drzeworytu. Wywodzące się z ideologii Młodej Polski sięganie po wzory i inspiracje do góralskiego folkloru było naczelną zasadą propagowanej przez Skoczylasa w okresie międzywojennym sztuki narodowej (teki „Zbójnicka”, 1920 ; „Podhalańska”, 1921). Istotne miejsce w jego twórczości zajmowały też motywy religijne (Madonna w lelujach, Pieta w winogradzie), kontynuując młodopolskie tradycje twórca nadawał postaci Madonny rysy młodej góralki (Z Bożej Łaski). Uwagę twórcy przyciągała także zabytkowa architektura Warszawy (teka „Stare Miasto. Warszawa”, 1930), Krakowa („Katedra na Wawelu”) i Kazimierz. Skoczylas uprawiał ponadto grafikę użytkową, wykonując ilustracje i plakaty. Zajmował się publicystyką i krytyką artystyczną.
Lokalizacja:
Zakopiańskie Centrum Kultury
Miejska Galeria Sztuki im. Władysława hr. Zamoyskiego
ul. Krupówki 41
34-500 Zakopane
Godziny otwarcia:
wtorek – piątek 10.00 – 18.00
sobota – niedziela 10.00 – 16.00
Data:
piątek, 22.03.2019 - niedziela, 05.05.2019
Godzina 10:00
Wykonawca / Organizator:
Miejska Galeria Sztuki im. Władysława hr. Zamoyskiego w Zakopanem
Bilety:
Wstęp wolny - 0 PLN