Zamek Królewski na Wawelu wraz ze wzgórzem wawelskim to jedno z najbardziej znaczących historycznie i kulturalnie miejsc w Polsce. Będący przez wieki siedzibą królów polskich i symbolem państwowości, w r. 1930 Zamek stał się także jednym z najważniejszych muzeów w Polsce. Gromadzi ono kolekcje obrazów, grafik, rzeźb, tkanin, wyrobów złotniczych, militariów, porcelany i mebli. W komnatach eksponowane są słynne arrasy Zygmunta Augusta i wspaniałe renesansowe malowidła włoskie z kolekcji Lanckorońskich, a wawelskie zbiory sztuki wschodniej zawierają najważniejszą i największą kolekcję namiotów w Europie. Zamek Królewski jest też ważnym ośrodkiem konserwacji dzieł sztuki. Stałe wystawy odtwarzają wygląd sal z okresu renesansu i baroku.
Co roku ponad milion turystów zwiedza stałe i czasowe wystawy prezentowane na zamku. Szacuje się, że drugie tyle odwiedza wzgórze. Prawie 20 tysięcy uczniów bierze udział w lekcjach muzealnych. Ponadto młodzież i dzieci uczestniczą w specjalnych zajęciach oraz konkursach naukowych i plastycznych.
Ekspozycje stałe:
Reprezentacyjne Komnaty Królewskie
Nawiązują do wyglądu wnętrz rezydencji królewskiej z w. XVI i początku XVII; obejmują wielkie sale – Poselską (z rzeźbionymi głowami w stropie) i Senatorską. Można tu zobaczyć słynną kolekcję arrasów króla Zygmunta Augusta, portrety królów, obrazy mistrzów włoskich i holenderskich od w. XV do XVII oraz renesansowe meble włoskie.
Prywatne Apartamenty Królewskie
Sale służyły niegdyś monarchom, dworowi oraz gościom podejmowanym przez króla. Wyposażenie z epoki renesansu, na uwagę zasługują obrazy włoskie z kolekcji Lankorońskich, w trzech salach zachowane są stropy modrzewiowe, w dwóch barwne fryzy ścienne. W północnym skrzydle zamku znajdują się dwie sale z eksponatami z czasów saskiej dynastii Wettinów, m.in. zbiór porcelany miśnieńskiej oraz sreber stołowych; dwie sale urządzone w stylu klasycystycznym.
Skarbiec Koronny i Zbrojownia
Wystawa zajmuje gotyckie i renesansowe pomieszczenia północno-wschodniego narożnika zamku, gdzie od w. XIV przechowywano polskie insygnia koronacyjne i klejnoty Rzeczypospolitej. Tu wyeksponowano przedmioty ocalone z pierwotnego skarbca, w tym miecz koronacyjny – Szczerbiec, pamiątki po polskich monarchach, dzieła złotnictwa polskiego, zachodnioeuropejskiego oraz różne rodzaje broni i uzbrojenia od średniowiecza po w. XVIII (m. in. paradne rzędy końskie).
Sztuka Wschodu
W sześciu salach są prezentowane: kobierce, chorągwie i makaty oraz uzbrojenie tureckie, perskie, a także ceramika japońska i chińska. Najcenniejszą część stanowią trofea i pamiątki związane z Janem III Sobieskim i odsieczą wiedeńską (1683).
Wawel Zaginiony
Rezerwat archeologiczno-architektoniczny obejmuje: rotundę ŚŚ. Feliksa i Adaukta (NPMarii) z wieków X/XI, pozostałości stajni i wozowni z wieków XVI/XVII, relikty renesansowych kuchni królewskich oraz przedmioty znalezione na wzgórzu podczas prac wykopaliskowych. Dzieje zabudowy ilustrują plansze, a także model ukazujący układ przestrzenny wzgórza w w. XVIII. Można też obejrzeć wirtualną rekonstrukcję budowli z okresu wczesnoromańskiego i romańskiego. Bogaty zbiór renesansowych detali architektonicznych jest eksponowany w Lapidarium.
Wawel Odzyskany
Nowa ekspozycja stała, pomieszczona w średniowiecznych wnętrzach gotyckich domów po północnej stronie Wawelu, poświęcona jest jego dziejom od utraty niepodległości Rzeczypospolitej w 1795 roku do czasów współczesnych. Opowiada o trudnym okresie porozbiorowym, kiedy to wzgórze przekształcono w austriacką cytadelę, wyburzono niektóre budowle średniowiecznego miasteczka wawelskiego, a niegdyś świetną rezydencję królewską zamieniono w koszary zaborczej armii. Ukazuje też historię odzyskania zamku z rąk Austriaków i wieloletni proces jego restauracji, w którą zaangażowano wybitnych malarzy, rzeźbiarzy, architektów i konserwatorów – ich wizje i projekty w części doczekały się realizacji na wzgórzu. Dzieje odbudowy przybliżają dzieła sztuki, detale architektoniczne, broń, pamiątki z epoki, wielkoformatowe wydruki zdjęć i dokumentów archiwalnych, a także atrakcyjne multimedia i programy interaktywne.
Miejsce:
Zamek Królewski na Wawelu
Wawel 5
31-001 Kraków