Najcenniejsza w Polsce i jedna z najcenniejszych kolekcji w Europie. Damę z gronostajem Leonarda da Vinci czy Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem Rembrandta van Rijna, jak również wiele innych arcydzieł nie tylko z dziedziny malarstwa, ale także rzeźby, rzemiosła, militariów, sztuki użytkowej, można zobaczyć w 26 salach ekspozycyjnych, na dwóch piętrach wyremontowanego Pałacu Muzeum Książąt Czartoryskich.

W 1801 roku księżna Izabela z Flemmingów Czartoryska stworzyła kolekcję pamiątek narodowych. Kolekcjonowane przez nią zbiory były prezentowane w Puławach, w dwóch parkowych pawilonach: Świątyni Sybilli, a od 1809 roku także w Domu Gotyckim. To właśnie w Domu Gotyckim eksponowano Damę z gronostajem Leonarda da Vinci oraz Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem Rembrandta van Rijna. Do pereł w kolekcji Czartoryskich należał wówczas także Portret młodzieńca Rafaela Santi (zaginiony podczas II wojny światowej).

Muzeum nie przetrwało jednak powstania listopadowego, w 1831 roku – po emigracji księcia Adama Jerzego Czartoryskiego – zbiory zostały przewiezione do Paryża. Powróciły do Polski dopiero w 1876 roku, w związku z planowanym otwarciem muzeum w Krakowie. Znaczące straty dla kolekcji przyniosła II wojna światowa. Po wojnie muzeum trafiło pod opiekę Muzeum Narodowego w Krakowie, a w 1991 pod zarząd Fundacji Książąt Czartoryskich.